در دنیای امروزه، ایمنی و حفاظت از سلامت مردم در هر زمینهای از اهمیت بسیاری برخوردار است. یکی از جوانب حیاتی که تأثیر مستقیم بر سلامت و ایمنی افراد دارد، استفاده از مواد و تجهیزات ضد حریق میباشد. در این زمینه، رنگ ضد حریق نقش بسیار مهمی را ایفا میکند و بر اساس خصوصیات خود، به عنوان یک وسیله پیشگیری از گسترش حریق و حفاظت از ساختارها و افراد، مورد توجه قرار گرفته است.
رنگ ضد حریق با ترکیبات خاصی از مواد شیمیایی طراحی شده است که در مواجهه با حرارت ولتاژ حرارتی، مکانیسمهای خاصی را به کار میگیرد تا گسترش حریق را کنترل کرده و ایمنی را تضمین نماید. این نوع رنگ، در صنایع مختلف از جمله ساختمانها، وسایل حمل و نقل، و مناطق با خطر حریق بالا، به منظور تقویت ایمنی و کاهش خطرات به کار میرود.
در این مقاله، به بررسی اهمیت و کاربردهای رنگ ضد حریق، خصوصیات این نوع رنگ، و تأثیرات آن بر ایمنی و حفاظت از افراد و داراییها میپردازیم. همچنین، نکاتی برای انتخاب و استفاده بهینه از رنگ ضد حریق در محیطهای مختلف را مورد بررسی قرار داده و تأکید بر اهمیت این ابزار حیاتی در سازهها و فضاهای عمومی مینماییم. این مقاله با هدف اطلاعرسانی و ترویج آگاهی در زمینه ایمنی و حفاظت در برابر حریق، تدوین شده است.
رنگ ضد آتش
رنگ ضد حریق (Fireproof Paint) ، نوعی پوشش مخصوص است که با استفاده از ترکیبات شیمیایی خاص طراحی شده است تا سطوح پوشانده شده توسط آن، در مقابل آتش و انتشار حرارت مقاومت نمایند. به رنگ ضد حریق، رنگ ضد آتش نیز می گویند.
این نوع رنگ، به عنوان یک لایه حفاظتی، به سازهها و سطوح مختلف اعم از دیوارها، دربها، و سقفها اعمال میشود. رنگ ضد حریق، عمدتاً در محیطهایی که در معرض خطر آتش سوزی قرار دارند، مورد استفاده قرار میگیرد تا ایمنی و حفاظت از مواد ساختمانی و افراد را تقویت کند.
📚 بیشتر بخوانید…
انواع گچبری پیش ساخته پلی یورتان و قیمت آنها
فرمولاسیون رنگ ضد حریق
ساختار یا فرمولاسیون رنگ ضد حریق، باید از ترکیبات خاصی تشکیل شده باشد تا در مقابل حرارت و آتش عملکرد بهینهای داشته باشد. این فرمولاسیون عمدتاً شامل موارد زیر است:

ملات فشرده (Intumescent Paint)
این نوع ملات، در حالت غیرفعال، بهصورت یک لایه نازک روی سطح قرار دارد. اما در مواجهه با حرارت یا آتش، یک لایه ضخیمتر و حاوی حبابهای حجیم تشکیل میشود که از انتشار حرارت و آتش جلوگیری میکند
مواد شیمیایی مقاوم در برابر حرارت
این شامل موادی مثل فسفات آمونیم، ملاتهای مختلف، و آلومینیم هیدروکسید است که در برابر حرارت مقاومت دارند.
افزودن مواد معدنی مناسب
برخی از رنگهای ضد حریق از مواد معدنی خاصی مانند گرافیت یا سیلیکاتهای خاکی استفاده میکنند که در برابر حرارت مقاومت دارند و به عنوان یک عامل حرارتی عمل میکنند.
این ترکیبات مختلف با هم واکنش میدهند و در صورت نیاز، باعث ایجاد یک لایه مقاوم در برابر حرارت و آتش میشوند.
📚 بیشتر بخوانید…
معرفی انواع ورق پلی یورتان و کاربرد آن ها
انواع رنگ ضد حریق
ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﭘﻮﺷﺶ ﻫﺎی ضد ﺣﺮﯾﻖ ﮐﻪ در ﻣﺼﺎرف ﺻﻨﻌﺘﯽ و ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﯽ ﮐﺎرﺑﺮد دارﻧﺪ ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪ اﺻﻠﯽ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ:
- ﭘﻮﺷﺶ ﻫﺎی ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪ رزﯾﻦ ﻫﺎی آﻟﯽ ﻣﺘﻮرم ﺷﻮﻧﺪه که در واقع نوعی رنگ محسوب میشوند.
- ﭘﻮﺷﺶ ﻫﺎی ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪ ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﯽ که اکثرا به صورت ملات خشک ضد حریق تولید میشوند.

ﭘﻮﺷﺶ ضد حریق پایه آلی (Intumescent)
اﯾﻦ ﭘﻮﺷﺶ اشتعال کاه، ﺧﻮاص ﻋﺎﻟﯽ ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺣﺮﯾﻖ دارﻧﺪ و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﭘﻮﺷﺶ ﺗﺰﺋﯿﻨﯽ ﺑﺮای ﻗﺴﻤﺖﻫﺎی داﺧﻠﯽ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻫﺴﺘﻨﺪ.
ﭘﻮﺷﺶ ضد حریق پایه آلی یا Intumescent، زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﻌﻠﻪ ﯾﺎ ﺣﺮارت ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد، در دﻣﺎی ﺣﺪود ۲۰۰ درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯿﮕﺮاد ﻓﻌﺎل ﺷﺪه و ﺑﻪ ﺗﺪرﯾﺞ ﻻﯾﻪ ﮐﺮﺑﻨﯽ ﻣﺘﻮرم و ﻣﺘﺨﻠﺨﻠﯽ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﯽآورد.
اﯾﻦ ﻻﯾﻪ ﮐﺮﺑﻨﯽ ﻣﺘﺨﻠﺨﻞ، ﺿﺨﺎﻣﺘﯽ ﺣﺪود ۳۰ ﺗﺎ ۵۰ ﺑﺮاﺑﺮ ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻻﯾﻪ اوﻟﯿﻪ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ و ﯾﮏ ﻻﯾﻪ ﻋﺎﯾﻖ ﺣﺮارﺗﯽ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺣﺮﯾﻖ روی ﺳﻄﺢ ﻓﻮﻻد اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ از اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت روی ﺳﻄﺢ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی ﮐﺮده و ﺑﺎ ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ از رﺳﯿﺪن اﮐﺴﯿﮋن ﺑﻪ ﺳﻄﺢ، ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺳﻮﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﮐﻨﺪی ﭘﯿﺶ ﺧﻮاﻫﺪ رﻓﺖ.
ﭘﻮﺷﺶ ضد ﺣﺮﯾﻖ ﭘﺎﯾﻪ ﻣﻌﺪﻧﯽ
ﭘﻮﺷﺶﻫﺎی ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪ ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﯽ دارای ورﻣﯿﮑﻮﻟﯿﺖ ﯾﺎ ﭘﺮﻟﯿﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﻮﺷﺶﻫﺎی ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﮐﻨﻨﺪه در ﺑﺮاﺑﺮ ﺣﺮﯾﻖﻫﺎی ﺳﻠﻮﻟﺰی و ﻫﯿﺪروﮐﺮﺑﻨﯽ ﺑﺮای ﮐﻠﯿﻪ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎی داﺧﻠﯽ و ﺧﺎرﺟﯽ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎ اﻋﻢ از ﻣﺴﮑﻮﻧﯽ، ﻣﺠﺘﻤﻊﻫﺎی ﺗﺠﺎری، ﭘﺎﻻﯾﺸﮕﺎهﻫﺎ، ﺗﺄﺳﯿﺴﺎت ﺻﻨﻌﺘﯽ و ﭘﺘﺮوﺷﯿﻤﯽ ﮐﺎرﺑﺮد دارﻧﺪ.
ویژگی پوشش ضد حریق پایه معدنی
داﻧﺴﯿﺘﻪ ﮐﻢ، ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻋﺎﻟﯽ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻋﻮاﻣﻞ ﺟﻮی و رﻃﻮﺑﺖ، ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﻮکﻫﺎی ﺣﺮارﺗﯽ، ﻏﯿﺮ ﻗﺎﺑﻞ اﺷﺘﻌﺎل ﺑﻮدن، ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از ﮔﺴﺘﺮش آﺗﺶ روی ﺳﻄﺢ و ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ از اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﻓﻮﻻد و ﻋﺪم اﯾﺠﺎد دود و ﮔﺎزﻫﺎی ﺳﻤﯽ از ﻣﺸﺨﺼﺎت اﯾﻦ ﻧﻮع ﭘﻮﺷﺶ اﺳﺖ.
کاربرد رنگ ضد حریق
پوشش و رنگهای ضد حریق به دلیل خصوصیات خاص خود در مقابل حرارت و آتش، در مکانها و ساختمانهایی که نیاز به ایمنی در برابر حریق دارند، استفاده میشوند. برخی از کاربردهای این نوع پوششها و رنگها عبارتند از:
ساختمانها و سازههای عمومی
پوششها و رنگهای ضد حریق بر روی دیوارها، سقفها و سایر سازههای ساختمانی اعمال میشوند تا مقاومت ساختمان در برابر حرارت و آتش افزایش یابد.
صنعت نفت و گاز
در صنعت نفت و گاز، انواع پوششها و رنگهای ضد حریق بر روی لولهها، تجهیزات و ساختمانهای مرتبط با فرآیندهای نفت و گاز مورد استفاده قرار میگیرند.
انبارهای حاوی مواد سوختنی
در انبارها و به خصوص انبارهای حاوی مواد سوختی و قابل اشتعال، پوششهای ضد حریق به منظور کاهش خطرات حریق و گسترش آتش مورد استفاده قرار میگیرند.
📚 بیشتر بخوانید…
تی پی یو یا ترموپلاستیک پلی یورتان چیست؟
صنایع چوب و مصنوعات چوبی
یکی از کاربرد های رایج پوشش ضد حریق، در تولید مصنوعات چوبی، چون مبلمان و کفپوشها است. ب توجه به این که ابزار و وسایل ساخته شده از چوب به راحتی آتش می گیرند، استفاده از رنگ ضد حریق چوب، توصیه می گردد.
پوشش ضد حریق چوب، به دو نوع زیر تقسیم می شود:
رنگ نسوز چوب
رنگ کندسوز چوب
همانطور که از اسم آن ها مشخص است، رنگ نسوز چوب، در برابر حرارت و شعله های آتش مقاومت بیشتری دارد و احتمال سوختن چوب کم و نزدیک به صفر است؛ اما رنگ کند سوز چوب، مقاومت کمتری را در برابر آتش از خود نشان داده و سرعت سوختن چوب را آهستهتر می کند.
وسایل حمل و نقل
در صنعت حمل و نقل، مانند قطارها، هواپیماها و اتومبیلها، از پوششهای ضد حریق بر روی مواد سازنده استفاده میشود تا در صورت وقوع حادثه حریق، خطرات کاهش یابد.
تجهیزات الکتریکی
در محیطهایی که تجهیزات الکتریکی در آنها استفاده میشود، پوششها و رنگهای ضد حریق بر روی کابلها و تجهیزات الکتریکی مورد استفاده قرار میگیرند تا احتمال بروز حریق به دلیل اتصالات یا دیگر علل الکتریکی کاهش یابد.
استفاده از پوشش و رنگ ضد حریق میتواند در افزایش ایمنی و کاهش خطرات حریق در محیطهای مختلف مؤثر باشد.