فوم پلی یورتان (PU) به دلیل کاربرد گسترده در مبلمان، تشک ها و خودروها، یکی از مهم ترین مواد در صنایع مدرن محسوب می شود. با این حال، بوی نامطبوع این مواد به ویژه در محیط های بسته مانند کابین خودروها یا اتاق خواب، می تواند برای مصرف کننده آزار دهنده باشد. در ادامه این مطلب از شرکت کمیسان به دلایل وجود بو در فوم های پلی اورتان و راه های رفع آن می پردازیم.
دلایل وجود بو در فوم پلی یورتان چیست؟
فوم های پلی یورتان به دلیل انعطاف پذیری و دوام بالا در صنایع مختلف از مبلمان خانگی گرفته تا خودروسازی کاربرد گسترده دارند و به یکی از پرکاربردترین مواد در سراسر جهان تبدیل شده اند. اما گاهی اوقات این ماده با بوی ناخوشایندی همراه است که می تواند موجب نارضایتی مصرف کنندگان فوم پی یو شود.
📚 بیشتر بخوانید…
بوی فوم پلی یورتان نتیجه ترکیبی از واکنش شیمیایی در فرآیند تولید و استفاده از مواد اولیه با خلوص کمتر است. فوم های پلی یورتان از واکنش ایزوسیانات ها (مانند TDI و MDI) و پلی ال ها (مانند پلی استر و پلی اتر) در حضور کاتالیزور ها و افزودنی ها تولید می شوند. این فرآیند نه تنها ساختار اصلی فوم را تشکیل می دهد، بلکه ترکیبات فرار آلی (VOCs) را نیز آزاد می کند که همان موجب بوجود آمدن بو در فوم PU می شود.
از دلایل وجود بو در فوم پلی اورتان می توان به وجود مواد شیمیایی زیر در ترکیبات تشکیل دهنده فوم PU اشاره کرد:
آمین های سوم در فوم پلی یورتان
آمین های سوم مانند دی متیل پیپرازین، به عنوان کاتالیزور در فرآیند تولید فوم پی یو استفاده می شوند. این ترکیبات بوی ناخوشایند و تندی دارند که ممکن است در مراحل تولید باعث ایجاد بو فوم پلی یورتان شوند.
آلدهید های زنجیره کوتاه در فوم پلی یورتان
ترکیباتی مانند استالدئید و پروپانال که از اکسیداسیون یا تجزیه مواد اولیه فوم پی یو به وجود می آیند، بویی تیز و شیمیایی دارند. این ترکیبات در مواد اولیه تولید ممکن است آزاد شوند و به بوی کلی فوم افزوده شوند. پروپانال میتواند پیش ساز ترکیبات معطری باشد که به بوی فوم کمک می کند.
اکسیداسیون در فوم پلی یورتان
محصولات اکسیداسیون اسید های چرب از تجزیه پلی ال ها یا افزودنی های دیگر در فوم پلی اورتان به وجود می آیند. این ترکیبات می تواند بویی چرب ایجاد کند که برای برخی افراد ناخوشایند است.
هیدروکربن های معطر در فوم پلی یورتان
این ترکیبات از ناخالصی های موجود در مواد اولیه یا واکنش های حرارتی در حین تولید هستند. این ترکیبات می توانند بویی خاص و شیمیایی داشته باشند که برای مصرف کنندگان اذیت کننده است.
افزودنی ها و ناخالصی های فوم پلی یورتان
موادی مانند نرم کننده ها و حلال ها در تولید فوم پی یو، میتوانند VOC (ترکیبات آلی فرار) تولید کنند که بویی پلاستیکی یا تحریک کننده دارند. این ترکیبات می توانند به طور مستقیم روی بو فوم PU تاثیر بگذارند و باعث ایجاد حساسیت در برخی افراد شوند.
مواد معطر در فوم پلی یورتان
بوی نامطبوع فوم پی یو یکی از مشکلات رایج در کاربرد های صنعتی و خانگی اسن ماده است. ترکیباتی مانند آمین ها، آلدهید ها و ترکیبات معطر مصنوعی می توانند به طور مستقیم بر کیفیت هوای داخلی فوم پلی اورتان تاثیر بگذارند و مشکلاتی نظیر حساسیت های تنفسی و آلرژی برای مصرف کنندگان ایجاد کنند. به همین دلیل، شناخت این مواد و روش های کاهش بو از فرآیند های مهم و ضروری در تولید فوم های پی یو هستند. در ادامه با چند نمونه از مواد معطر در فوم پلی یورتان آشنا می شویم.
آمین ها در فوم پلی یورتان
آمین های سوم مانند تری متیل آمین و دی متیل پیپرازین بویی شبیه به آمونیاک یا ماهی دارند و از کاتالیزور های مورد استفاده در تولید فوم پخش می شوند.
📚 بیشتر بخوانید…
تری متیل آمین چیست؟
پیرازین ها در فوم پلی یورتان
با بویی خاکی این ترکیبات ممکن است از آمین های کاتالیزوری یا ناخالصی های مواد اولیه تولید می شوند.
ترکیبات معطر مصنوعی در فوم پلی یورتان
برخی فوم ها حاوی مواد معطر افزوده شده هستند که برای پوشش بوی شیمیایی طراحی شده اند، اما ممکن است این ماده به تنهایی بوی غیر طبیعی ایجاد کند.
روش های کاهش بو در فوم های PU
بوی نامطبوع پلی یورتان می تواند تجربه مصرف کنندگان را تحت تاثیر قرار دهد و حتی در برخی موارد باعث کاهش فروش محصولات منجر شود. راهکار کاهش بو پلی یورتان می تواند به بهبود کیفیت هوای محیط های بسته و افزایش سلامت مصرف کنندگان کمک کند. برای کاهش بو در فوم های PU می توان از روش های مختلف شیمیایی، فیزیکی و طراحی محصول استفاده کرد که در ادامه بررسی می کنیم.
بهینه سازی مواد اولیه فوم های PU
انتخاب ایزوسیانات ها و پلی ال هایی که خلوص بالاتری دارند، ناخالصی را کاهش می دهد و استفاده از کاتالیزور های غیر آمینی در ترکیباتی که فراریت کمتری دارند، می تواند بوی نامطبوع را کاهش دهد.
اصلاح فرآیند تولید فوم های PU
تنظیم دمای واکنش می تواند به کاهش تشکیل ترکیبات معطر ناخواسته کمک کند. همچنین، استفاده از تهویه مناسب در حین تولید فوم، می تواند به حذف ترکیبات آلی فرار VOC که در حین تولید آزاد می شود، کمک کند.
روش های پس از تولید فوم های PU
قرار دادن فوم در محیطی با تهویه خوب برای ۳۴ تا ۴۸ ساعت بعد از تولید، میتواند بخش زیادی از ترکیبات معطر را حذف کند. یکی از مهمترین راهکار های کاهش بو فوم PU، استفاده از جاذب های بو مانند جوش شیرین روی سطح فوم و سپس جارو کردن آن پس از چند ساعت است که برای تشک ها و مبلمان بسیار موثر است.
استفاده از اسپری های مبتنی بر سرکه یا پاک کننده ها برای خنثی سازی بو می تواند تا حدودی به کاهش بو فوم PU کمک کند؛ اما باید با احتیاط انجام شود تا فوم پلی اورتان آسیب نبیند.
افزودن مواد معطر کنترل شده فوم های PU
افزودن ترکیبات معطر طبیعی یا مصنوعی با بوی ملایم برای پوشش دادن بو های شیمیایی به کاهش بو فوم پی یو کمک می کند، به شرطی که این مواد VOC یا همان ترکیبات آلی فرار آزاد نکنند.
سوالات متداول
فوم های پی یو از واکنش ایزوسیانات ها و پلی ال ها در حضور کاتالیزور ها و افزودنی ها تولید می شوند.این فرآیند ترکیبات فرار آلی (VOCs) را آزاد می کند که همان موجب بوجود آمدن بو در فوم PU می شود.
ترکیباتی مانند آمین ها، آلدهید ها و ترکیبات معطر مصنوعی می توانند به طور مستقیم بر کیفیت هوای داخلی فوم پلی اورتان تاثیر بگذارند و مشکلاتی نظیر حساسیت های تنفسی و آلرژی برای مصرف کنندگان ایجاد کنند.
برای کاهش بو در فوم های PU می توان از روش های مختلف شیمیایی، فیزیکی، روش های پس از تولید، افزودن مواد معطر کنترل شده، اصلاح فرایند تولید و … استفاده کرد.
