مراقبت های پزشکی مدرن بدون استفاده از مواد پلاستیکی قابل اجرا نیستند. مواد پلیمری با افزایش ایمنی و کاهش هزینه کلی درمان پزشکی در جهان، صنعت پزشکی را رو به بهبود کشانده است. از کاربرد‌های پلیمر در پزشکی میتوان به تجهیزات آزمایشگاهی، بسته بندی پزشکی، سیستم های دارورسانی، کمپرسورهای اکسیژن و غیره اشاره کرد
کاربرد پلیمرها در پزشکی
مواد پلیمری با افزایش انعطاف پذیری و دوام بالا در طیف گسترده ای از کاربرد ها قرار می گیرد.این مواد جایگزین قانع کننده ای برای مواد سنتی مثل فلزات و سرامیک در دنیای پزشکی هستند. در ادامه هشت کاربرد اصلی و مهم پلیمر ها در صنعت پزشکی را بررسی می کنیم.
ساخت ایمپلنت
ایمپلنت های پلیمری با شوینده دارویی، یک راه تزریقی قانع کننده و مناسب برای شیمی درمانی سرطان است. با توجه به خواص فیزیکی و شیمیایی منحصر به فرد خود، داروها را می تواند توسط پلیمر های مصنوعی، کپسوله کند تا بافت های سرطانی را مورد هدف خود قرار دهد و مورد رهاسازی دارو در محل تومور قرار بگیرد.
ایمپلنت های پلیمری حاوی دارو یا به تنهایی با سایر روش های پزشکی، نقش مهمی در درمان سرطان در آینده دارند.
بسته بندی پزشکی
پلیمر ها در صنعت بسته بندی دارویی نقش گسترده و مهمی دارند. بسته بندی های پلیمری، خاصیت ضد باکتریایی و ضد آب را دارند که به افزایش طول تاریخ انقضای دارو و کاهش خطر عفونت کمک می کند.
در بسته بندی دارویی، پلیمرهای پلی اتیلن، پلی پروپیلن و پلی وینیل کلراید بیشترین استفاده را دارند.
📚 بیشتر بخوانید…
ماده پلی اتیلن (polyethylene) چیست؟ {بررسی انواع گرید}
تجهیزات پزشکی
پلیمر هایی که اکثرا برای تجهیزات پزشکی مورد استفاده قرار می گیرند، توانایی مقاومت در برابر ضربه را دارند. سطوح پلیمری در برابر سطوح فلزی بسیار سبک تر هستند، این ویژگی باعث راحتی در حمل و نقل و جا به جایی آن می شود.
خاصیت سبک وزن بودن پلیمر ها، کار را با دستگاه ها برای متخصصان پزشکی راحت تر می کند.
جراحی و بخیه
پلیمر ها در بسیاری از جراحیها حضور دارند و جایگزین مناسبی برای بخیه ها هستند. اغلب با خطر عفونت و درد مداوم رو به رو می شود. طیف وسیعی از پلیمر ها هستند که به عنوان بخیه از آن‌ها استفاده می شود که از پلیمر های طبیعی تا مصنوعی را در بر می گیرند. بخیه ها عمدتا به دو دسته جذبی و غیرجذبی تقسیم می شوند.
بخیه جذبی (Absorbable suture)
بخیه جذبی یا قابل حل، همانگونه که از نام آن پیداست، در داخل بدن قابل جذب هستند؛ یعنی نیازی به برداشتن آن ها نیست و از پلیمر هایی مثل پلی گلیکولیک و پلی کاپرولاکتون ساخته شده اند. این بخیه حلی شدنی، برای جراحی های کوچک و زخم های سطحی استفاده می شود.
بخیه غیر جذبی (Nonabsorbable sutures)
بخیه غیر جذبی یا غیر قابل حل، از پلی استر و پروپیلن ساخته شده است. این بخیه پس از بهبود جای زخم و بسته شدن آن، توسط پزشک یا پرستار برداشته می شود. بخیه غیرجذبی معمولا برای جراحی های بزرگتر یا عمل های باز به کار می رود.
📚 بیشتر بخوانید…
هر آنچه باید درباره پلی استر بدانید.
ساخت بافت و غضروف مصنوعی
با پیشرفت علم و تحقیقات بالای محققان، باعث شده تا از مواد پلیمری در بافت غضروف ها در بدن انسان مورد استفاده قرار بگیرد. در بافت غضروف پلیمرهایی مثل کلاژن ها و پروتئوگلیکان وجود دارند که به پروتئین ها متصل هستند، این پلیمرها موجب سفت شدن بافت و انعطاف پذیر بودن آن می شود.
همچنین؛ پلیمرهای بیولوژیکی مانند پلاستیک های بیولوژیکی نیز در تعمیر و بازسازی غضروف استفاده می شود.
ساخت استخوان ها
در استخوان نیز پلیمر ها نقش مهمی را ایفا می کنند. استخوان شامل ماتریس پلیمری است که شامل کلاژن هم می شود. کلاژن ها می توانند ساختار استخوان را تشکیل دهند. ماده دیگری که در این پلیمر وجود دارد، هیدروکسی آپاتیت است. این ماده به عنوان مواد معدنی در ماتریس پلیمری وجود دارد و باعث افزایش استحکام و سختی استخوان می شود.
کمک در جذب مواد دارویی
پلیمر ها به دلیل خاصیت گسترده خود به طور کلی و سطحی در دارورسانی به کار می روند. آن‌ها با کمک به رساندن و جذب مواد دارویی به بدن انسان مورد استفاده قرار می گیرند. پلیمر های مورد استفاده در دارورسانی باید ایمن و غیرسمی و حلال در آب باشند.
📚 بیشتر بخوانید…
آشنایی با بیش از ۱۰ کاربرد پلی یورتان در پزشکی
تصفیه خون
پلیمر ها در تصفیه خون، به عنوان جایگزینی مناسب برای کلیه های مصنوعی هستند. این کلیه ها از پلیمر های نفوذ پذیر برای جداسازی آلودگی ها و مواد اضافی از خون استفاده می کنند و خون تمیز را به بدن انسان بر می گردانند. این پلیمر قابلیت حذف مواد زائد و سمی را از بدن دارد.
انواع پلیمر ها
پلیمر ها به دو دسته ی طبیعی و مصنوعی تقسیم می شوند. پلیمر طبیعی، در طبیعت هستند و از طبیعت استخراج می شوند و بر پایه آب هستند. پلیمر های طبیعی را می توان در پنبه، پشم، سلولز و پروتئین ها مشاهده کرد. دسته ی مصنوعی پلیمرها را از روغن نفت به دست می آوردند مثل نایلون ها، اپوکسی، پلی استر و پلی اتیلن.
مزایای استفاده از پلیمرها در پزشکی
با توجه به انواع پلیمر ها و خاصیت گسترده آن، این ماده با مزایایی که به همراه دارد، یکی از بهترین انتخاب ها در تولید و طراحی دستگاه های پزشکی است. چند نمونه از این مزایا را نام می بریم:
کارایی راحت با محصول
سطح پلیمری در مقایسه با سطح فلزی، راحتی و سهولت در جا به جایی دارند. سبک وزن بودن پلیمر ها کار با دستگاه ها را برای متخصصان پزشکی ساده تر کرده است.
مقاومت در برابر شوک یا ضربه
بسیاری از پلیمر ها خاصیت ضد ضربه بودن را دارند، این ویژگی مهم در طراحی دستگاه های پزشکی استفاده میشود تا از میزان خطر و آسیب به دستگاه جلوگیری شود.
محلول ضد حساسیت
پلیمر ها جایگزین فلزات آلرژی زا هستند و به جای آن‌ها از پلاستیک های ضد حساسیت استفاده می شود و باعث اطمینان می شود که دستگاه ها ضد حساسیت هستند.
📚 بیشتر بخوانید…
۰ تا ۱۰۰ رزین وینیل استر | کاربرد های آن
کتاب کاربرد پلیمر در پزشکی
با گسترش استفاده از پلاستیک ها و الاستومرها در دستگاه های پزشکی، اطلاعات کمتری درمورد استفاده از آن و کاربرد‌های پلیمر در دستگاه های پزشکی مانند سیلیکون ها بیوپلیمرها وجود دارد. کتابی با منابع مرجع و جامع در این مورد نوشته شده که مناسب برای مخاطبان بزرگی از جمله متخصصان و دانشمندان، به ویژه کسانی که سعی در تولید دستگاههای جدید پزشکی است.
شما می‌‌توانید کتاب کاربرد پلیمر در پزشکی را از سایت های معتبر دانلود کرده و یا خریداری کنید جهت خرید و دانلود کتاب کاربرد پلیمر ها در پزشکی، به وبسایت (sciencedirect) مراجعه نمایید.
همچنین کتابی در همین زمینه به زبان فارسی به نام کاربرد پلیمرها در پزشکی ، به قلم دکتر محمد ربیعی، چاپ انتشارات امیرکبیر موجود است که برای خرید آن می‌‌توانید به وبسایت دانشگاه صنعتی امیرکبیر مراجعه کنید.
نقش پلیمر ها در صنعت تجهیزات پزشکی چیست؟
استفاده از مواد پلیمری تاثیر قابل توجهی در تکامل و بهبود پزشکی داشته است. پلیمرهای بیولوژیکی، مصنوعی و ترکیبی در انواع کاربرد‌های پزشکی از جمله ایمپلنت ها و بخیه ها و سیستم دارورسانی استفاده می شوند.
بسیاری از این مواد جدید، موجب کاهش بیماری های عفونی و بهبود درد را ارائه می دهند و موجب راحتی بیمار و افزایش امید به زندگی در کل دنیا شده است.
