پلی بوتیلن ترفتالات یا PBT یک نوع ترموپلاستیک نیمه کریستالی است که در بسیاری از صنایع مهندسی به کار می رود. شرکت ها و صنایع مختلف در سراسر دنیا به دنبال راه حلی برای صرفه جویی و نوآوری در فناوری هستند و یکی از این راه ها استفاده از مواد و قطعاتی است که وزن و هزینه کمتری نسبت به سایر مواد دارند. PBT گزینه مناسبی برای تولیدات و ساخت محصولات جدید در دنیای پلیمر ها است.
پلی بوتیلن ترفتالات چیست؟
پلی بوتیلن ترفتالات (Polybutylene terephthalate) نوعی پلیمر از خانواده پلی استرها است. این ماده توسط ترکیبی به نام پلی تراکم تشکیل می شود که از اسید ترفتالیک (Terephthalic acid) و بوتاندیول (۱,۴-Butanediol) گرفته می شود. همچنین، آن را می توان با دو ماده اصلی دیمتیل ترفتالات (Dimethyl terephthalate) و بوتاندیول تولید کرد.
ساختار شیمیایی پلی بوتیلن ترفتالات به شکل واحدهای تکراری است و فرمول آن به صورت (C12H12O4) شناخته شده است.
کاربرد پلی بوتیلن ترفتالات کدامند؟
خواص گسترده پلی بوتیلن ترفتالات موجب استفاده گسترده آن در صنایع و تولیدات مختلف شده است. PBT به عنوان یک ماده چندمنظوره در زمینه های مختلفی مورد استفاده قرار می گیرد و چند کاربرد مهم آن عبارتند از:
کاربرد پلی بوتیلن ترفتالات در پزشکی
PBT در تجهیزات پزشکی از جمله محفظه ها، اتصالات و ابزار جراحی به دلیل سازگاری این ماده با فرآیندهای استریلیزاسیون استفاده می شود. این ماده به راحتی تحت فرآیند استریل سازی قرار می گیرد و به دلیل سازگاری با محیط زیست، خطر عفونت را کاهش می دهد.
کاربرد پلی بوتیلن ترفتالات در خودرو سازی
از پلی بوتیلن ترفتالات یا PBT در تولید قطعات داخلی و خارجی ماشین استفاده می شود. این ماده ترکیبی از خواص الکترونیکی و مکانیکی بالا، پایداری، و مقاومت شیمیایی عالی است و این موضوع موجب کاربرد گسترده آن در بخش های کاپوت و سیستم تهویه خودرو شده است. استحکام مکانیکی نسبتا خوب این ماده موجب استفاده از آن در قطعاتی مثل اتصالات، سنسورها و تجهیزات داخلی شده است.
کاربرد پلی بوتیلن ترفتالات در صنایع الکتریکی
پلی بوتیلن ترفتالات به عنوان یک عایق الکتریکی عالی عمل می کند و در تولید قطعاتی همچون کانکتورها، سوکت ها و سوئیچ ها به کار می رود. این ماده قابلیت شکل‌دهی بالا دارد که موجب استفاده از آن در قطعات پیچیده می‌شود.
تولید PBT در ایران
تولید PBT در ایران به دلیل نیاز روزافزون صنایع خودروسازی، الکترونیک، و ساخت قطعات صنعتی در سال‌های اخیر افزایش یافته است. برخی از شرکت‌های پتروشیمی داخلی در تلاش برای توسعه تولید این ماده هستند تا از وابستگی به واردات کاسته و نیازهای بازار داخلی و منطقه‌ای را تامین کنند.
با توجه به منابع غنی نفت و گاز در ایران، مواد اولیه مورد نیاز برای تولید PBT پلی بوتیلن ترفتالات نیز در دسترس بوده و می‌تواند به‌صرفه‌تر از واردات آن از دیگر کشور ها باشد. پلی بوتیلن ترفتالات به‌ویژه در صنایع خودروسازی ایران برای تولید قطعات مقاوم به حرارت و مواد الکتریکی استفاده می‌شود.
تولیدکنندگان پلی‌بوتیلن‌ترفتالات (PBT) در ایران و جهان
تولیدکنندگان داخلی PBT در ایران:
در ایران، چند شرکت پتروشیمی در زمینه تولید پلیمرهای مهندسی فعالیت دارند که پلی‌بوتیلن‌ترفتالات (PBT) نیز ممکن است بخشی از محصولات تولیدی آن‌ها باشد. از جمله این شرکت‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پتروشیمی شازند (اراک): یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان محصولات پتروشیمی در ایران است که در تولید پلیمرهای مهندسی فعالیت دارد.
- پتروشیمی تبریز: این شرکت به تولید انواع پلیمرهای مهندسی و محصولاتی مانند پلی‌استر مشغول است که مواد اولیه مورد نیاز برای PBT را تأمین می‌کند.
پتروشیمی خراسان: در زمینه تولید مواد پلیمری فعالیت می‌کند و می‌تواند تأمین‌کننده مواد اولیه برای تولید PBT باشد.
تولیدکنندگان PBT در جهان:
در سطح جهانی، تعدادی از شرکت‌های بزرگ تولید پلی‌بوتیلن‌ترفتالات را به عهده دارند. این شرکت‌ها با استفاده از فناوری‌های پیشرفته و دسترسی به منابع اولیه بزرگ، به‌عنوان تأمین‌کننده‌های اصلی PBT شناخته می‌شوند.
- BASF: شرکت آلمانی BASF یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان مواد شیمیایی در جهان است و PBT را به‌عنوان یکی از محصولات اصلی خود تولید می‌کند.
- SABIC: این شرکت سعودی نیز در زمینه تولید محصولات پتروشیمی و پلیمرهای مهندسی، از جمله PBT، فعالیت دارد.
- Lanxess: یک شرکت آلمانی دیگر که در زمینه تولید مواد پلیمری و مهندسی، از جمله پلی‌بوتیلن‌ترفتالات، مشهور است.
- Toray: شرکت ژاپنی Toray نیز در زمینه تولید مواد شیمیایی و پلیمری، به‌ویژه پلیمرهای مهندسی مانند PBT، فعالیت می‌کند.
نام دیگر این ماده چیست؟
پلی بوتیلن ترفتالات یک رزین مصنوعی قوی و کریستالی است که با نام اختصاری Polybutylene terephthalate یا همان PBT شناخته می شود. در برخی موارد این پلیمر را “پلی ترفتالات” یا “پلی ترفتالات بوتیلن” نیز نام می برند.
ساختار پلی بوتیلن ترفتالات چگونه است؟
پلی بوتیلن ترفتالات از نظر ساختاری مشابه پلی اتیلن ترفتالات (PET) است، اما تفاوت این دو در تعداد گروه های متیلن (CH2) است. PET دارای دو گروه متیلن کمتر است که این تفاوت‌ها می‌توانند در خواص فیزیکی و مکانیکی این دو پلیمر تاثیرگذار باشند.
📚 بیشتر بخوانید…
پلی اتیلن ترفتالات یا PET یا پت چیست؟
خواص پلی بوتیلن ترفتالات
پلی بوتیلن ترفتالات (PBT) دارای ترکیباتی در پلیمریزاسیون و مواد افزودنی خود است که باعث شده خواص مکانیکی و شیمیایی بهتری داشته باشد و آن را برای کاربردهای مختلف و صنایع گسترده مهندسی مناسب سازد. چند خواص مهم پلی بوتیلن ترفتالات را بررسی می کنیم:
غیر قابل اشتعال
PBT یا پلی بوتیلن ترفتالات در برابر حرارت مقاومت بالایی از خود نشان می دهد و با درجه حرارت بالا به سازنده کمک می کند تا با حرارت دادن زیاد به این ماده مشکلی در ترکیبات و ساخت آن ایجاد نشود. قرار گرفتن این ماده در حرارت مستقیم و طولانی مدت موجب تغییر شکل یا آسیب نمی شود.
مقاومت بالا
PBT دارای مقاومت و پایداری بالا در مقابل دمای بالا، اشعه ماوراء بنفش و مقاومت در برابر ضربه است. مقاومت حرارتی آن تا ۲۳۰ درجه سانتی گراد می رسد و می تواند در دمای بالا عملکرد خوبی را ارائه دهد. این ماده علاوه بر مقاومت های مکانیکی، مقاومت شیمیایی بالایی نیز دارد و در برابر اسیدها، باز ها، الکل ها، روغن ها و حلال های دیگر مقاومت نشان می دهد.
📚 بیشتر بخوانید…
پلی اتیلن گلیکول یا PEG چیست؟
مکانیکی
پلی بوتیلن ترفتالات خواص مکانیکی عالی را در کوتاه مدت ارائه می دهد. این ماده در برابر خمش، ضربه و خش مقاومت بالایی از خود نشان می دهد و از آسیب به مواد خود جلوگیری می کند.
الکتریکی
پلی بوتیلن ترفتالات از قطعات الکترونیکی و الکتریکی در برابر تخلیه الکتریکی محافظت می کند و مقاومت و استحکام الکتریکی بالایی را ارائه می دهد. این پلیمر از قطعات در برابر نشتی و خرابی در مدارهای الکتریکی محافظت می کند و جذب انرژی در کاربردها با فرکانس بالا را به حداقل می رساند.
📚 بیشتر بخوانید…
PCL یا پلی کاپرولاکتون چیست؟
معایب پلی بوتیلن ترفتالات
پلی بوتیلن ترفتالات دارای ویژگی و خواص منحصر به فردی است؛ اما با این حال نقص و محدودیتهایی دارد که قابل ذکر است. یکی از مهم ترین معایب پلی بوتیلن ترفتالات ، بالا بودن انقباض قالبی آن است، این به آن معناست که در صورت تزریق ماده به قالب ، احتمال آسیب به آن و جمع شدن مواد ، بالا است و محصول شکل خود را از دست می دهد. با این حال، استفاده از تکنیک‌های پیشرفته قالب‌گیری می‌تواند این مشکلات را کاهش دهد.
از دیگر معایب آن می توان به حساسیت در برابر آب داغ، انقباض دیفرانسیل و حساسیت به بریدگی اشاره کرد.
📚 بیشتر بخوانید…
معرفی جامع پلی پروپیلن یا PP
خرید پلی بوتیلن ترفتالات PBT
پلی بوتیلن ترفتالات به عنوان یک پلیمر ترموپلاستیک، دارای ویژگی های منحصر به فرد و مهمی است که آن را برای استفاده و تولیدات صنعتی خاص می سازد. این ماده قابل بازیافت بوده و خطری برای محیط زیست ندارد، همین ویژگی موجب خرید آن توسط صنعتگران بوده است.
در حال حاضر در سال ۲۰۲۴ ، هر ۱۰۰۰ کیلوگرم پلی بوتیلن ترفتالات به ۱۴۸ دلار قیمت گذاری شده است؛ برای اطلاعات بیشتر در مورد قیمت و خریداری سایت (alibaba.com) را مشاهده کنید.
کاربرد آلیاژ های پلی بوتیلن ترفتالات
از آلیاژ های PBT در قطعات خودرو سازی بسیار استفاده می شود. آن ها بیشتر در بدنه خودرو، درپوش کیسه هوا، گیره های ترمز و آستر کابل ها به می روند. این آلیاژ ها در کانکتور ها و سویچ ها هم مورد استفاده قرار می گیرند؛ استحکام بالای این پلیمر باعث گسترش کاربرد آن در صنایع مختلف شده است.
با استحکام بالای PBT، آلیاژ های آن در محفظه های فیلتر هوا، مخازن سوخت خارج از جاده، پانل های تراکتور و هود ها به کار می روند.
سوالات متداول
پلی بوتیلن ترفتالات یکی از پلیمر های ترموپلاستیک است که از ترفتالیک اسید و بوتاندیول تشکیل شده است.
پلی بوتیلن ترفتالات در تولید قطعات الکتریکی و الکترونیکی، صنعت بسته بندی، خودروها و لوازم خانگی به کار می رود.
مزایای پلی بوتیلن ترفتالات عبارتند از: استحکام بالا، مقاومت در برابر حرارت، خاصیت عایق الکتریکی و قالب پذیری راحت.
پیل بوتیلن ترفتالات در برابر اشعه UV و برخی مواد شیمیایی حساس بوده و هزینه بالاتری نسبت به پلیمر های دیگر دارد.
بله، پلی بوتیلن ترفتالات قابل بازیافت بوده و سازگار با محیط زیست است که پس از بازیافت مجددا از آن استفاده می شود.
