مونومر یا تکپار (Monomer) چیست؟ {۶ کاربرد مونومر}

مونومر

فهرست مطالب

مونومر‏ ها اتم ‏ها یا مولکول ‏های کوچکی هستند که به یکدیگر متصل هستند و توانایی ساختار جدید و پیچیده‏ تری دارند. مونومر‏ ها به عنوان اجزای تشکیل دهنده در صنایع مختلف و مواد صنعتی و پزشکی نقش مهمی را ایفا می ‏کنند. در این مقاله از چگونگی تولید مونومر‏ ها تا کاربرد آن‏ ها در صنایع مختلف را بررسی می ‏کنیم.

مونومر چیست؟

مونومر یا monomer یک نوع مولکول بوده که با مولکول ‏های دیگر واکنش نشان می ‏دهد و پلیمر ‏های بزرگتری را تشکیل می ‏دهد. کلمه مونومر از واژه یونانی “مونو” به معنای یک و “مروس” به معنای بخش گرفته شده و شناخته می‏ شود.

تکپار ‏ها چند عملکردی هستند، به این معنا که می ‏تواند پیوند شیمیایی با حداقل ۲ مولکول دیگر تشکیل دهد.مونومر ‏های دو عملکردی، تنها می ‏توانند پلیمر ‏های زنجیره ای و خطی تشکیل دهند در حالی که مونومر‏ هایی که عملکرد های بیشتری دارند پلیمر‏ هایی با پیوند دو طرفه و متقابل تولید می ‏کنند.

مونومر چیست

ویژگی مونومر ‏ها

مونومر ‏ها ویژگی‏ های خاص و منحصر به فردی دارند که بر اساس نوع ساختار آن و ترکیب شدن این ماده با مواد دیگر تعیین می‏ شود. چند ویژگی مهم و کلیدی مونومر‏ ها عبارتند از:

ساختار شیمیایی:

مونومر ‏ها می‏ توانند شامل گروه ‏های عملکردی مختلف اعم از الکل ‏ها، آمین‏ ها و غیره باشند، این گروه ‏ها بر روی نحوه واکنش و خواص نهایی پلیمر تاثیر می‏ گذارند و متفاوت از یکدیگر هستند.

پایداری حرارتی و شیمیایی:

با توجه به نوع مونومر‏ ها، برخی از آن ‏ها در دمای بالا پایدار هستند ولی برخی دیگر ممکن است تجزیه شوند؛ همچنین برخی  مونومر‏ ها خاصیت مقاومت در برابر مواد شیمیایی خاص را دارند که این ویژگی منجر به استفاده مونومر در کاربرد ‏های گسترده شده است.

حلالیت:

 برخی از مونومر‏ ها در آب حل می‏ شوند، در حالی که برخی دیگر از آن‏ها فقط در حلال‏ های آلی قابل حل شدن هستند. مونومر‏ ها در حلال ‏های مختلف می ‏تواند بر روی پلیمریزاسیون و خواص نهایی پلیمر تاثیر بگذارد و واکنش دهد.

کاربرد مونومر ‏ها

مونومر‏ ها شکل اساسی مولکول‏ ها هستند که در آن پلیمر‏ ها و پلاستیک‏ های گسترده ‏ای تولید می‏ شود، انواع بی‏ شماری مونومر وجود دارد که هر کدام کاربرد مهمی دارد. چند کاربرد جامع و کلی مونومر‏ ها در صنایع مختلف را بررسی می ‏کنیم:

تولید پلاستیک:

با حرارت دادن مونومر‏ ها می ‏توان یک پلاستیک سخت و بادوام تولید کرد که تعدادی از خواص بتن و حتی بیشتر از آن را دارد. از این کاربرد و سیستم مونومر می ‏توان در ترک ‏ها و ترمیم برخی آسیب ‏ها کمک کرد، سیستم‏ های مونومر مایعی هستند که مانند آب در بتن خشک شده فرو میروند و از ترک آن جلوگیری می ‏کنند.

📚 بیشتر بخوانید…  

 پلاستیک پت یا پلی اتیلن ترفتالات چیست؟

تکپار

تولید چسب:

مونومر ‏ها اجزای اصلی تشکیل دهنده چسب ‏ها هستند که اغلب از مونومر‏ های تک عملکردی تولید می‏ شوند. مونومر ‏ها در تولید چسب ‏های اپوکسی، سیلیکونی و پلی‏ یورتان نقش مهمی دارند و خاصیت مهم این چسب ‏ها مقاوم بودن آن‏ها در برابر حرارت و رطوبت و کاربرد گسترده آن‏ها در فلز‏ ها، چوب ‏ها و پلاستیک ‏ها است.

📚 بیشتر بخوانید…  

تولید رنگ‏ ها و پوشش‏ ها:

مونومر ‏ها در پایه رزین آکریلیک وجود دارند، این رزین معمولا از مونومر اکریلیک تشکیل شده و برای تولید رنگ ‏های با دوام و مقاوم مناسب بوده است؛ علاوه بر آن در رنگ روغن ‏ها و پوشش ‏های پلیمری نیز وجود دارند و موجب افزایش مقاومت شیمیایی و مکانیکی می ‏شوند.

دندان پزشکی:

مونومر‏ها در صنعت دندان پزشکی نقش گسترده ‏ای را به عمل آورده ‏اند، از این ماده در مواد تشکیل دهنده ترمیم دندان، پلیمر‏های دندان و چسب دندان استفاده می ‏شود. همه این کاربرد ها جهت ترمیم و پر کردن دندان ‏ها و جلوگیری از آسیب دیدن دندان در طولانی مدت است.

داروسازی:

برخی از مونومر ها در صنعت داروسازی و تولید نانو ذرات دارویی استفاده می ‏شوند. قرص ‏های مونومر برای جلوگیری از آلرژی و آبریزش است و خاصیت ضد حساسیت دارد. از ماده مونومر ‏ها در تولید دارو‏های آنتی بیوتیک هم استفاده می ‏شود؛ علاوه بر آن برخی از دارو‏ های تولید شده از مونومر ‏ها نقش مهمی در تسکین سرطان ‏ها بوده است و به عنوان داروی ضد سرطان مصرف می‏ شود.

صنایع الکترونیکی:

مونومر ‏ها در تولید مواد عایق الکترونیکی و پوشش‏ های محافظ برای قطعات الکترونیکی به کار می ‏روند. پوشش‏ های محافظ می‏ تواند در برابر رطوبت، گرد و غبار و سایر عوامل محیطی محافظت کنند. برخی از مونومر‏ها می‏ توانند  به تولید پلیمر ‏های رسانا کمک کنند و در ساخت محصولاتی از جمله سنسور ‏ها، نمایشگر ‏ها و دیگر تجهیزات الکترونیکی کاربرد دارند.

📚 بیشتر بخوانید…  

 ویژگی ها و انواع ایزوسیانات آروماتیک

معایب مونومر ‏ها

بخار برخی از مونومر ها بسیار مضر و سمی بوده است و در صورت تماس با پوست یا تنفس آن موجب ایجاد مشکلات تنفسی و اختلالات جدی سیستم عصبی مرکزی می ‏شود. 

مونومر ‏ها برای محیط زیست مضر هستند، استفاده و دفع نادرست مونومر‏ ها می‏ تواند منجر به آلودگی خاک و آب شود و اثر منفی بر روی طبیعت و اکوسیستم بگذارد.

تفاوت مونومر و پلیمر در چه چیزی است؟

مونومر نوعی مولکول است که توانایی پیوند شیمیایی بین چند مولکول را دارد و یک زنجیره بلندی از مولکول‏ ها را تشکیل می ‏دهد، در حالی که پلیمر زنجیره ‏ای از تعداد نامشخص مونومر است و مونومر‏ ها زنجیره ساخت پلیمر ‏ها هستند و بدون وجود آن‏ها، پلیمری تشکیل نمی ‏شود.

با توجه به مطلب بالا تفاوت اصلی مونومر ‏ها با پلیمر‏ ها در این است که مونومر جزء اصلی تشکیل دهنده پلیمر است. از دیگر تفاوت این دو ماده می ‏توان به وزن مولکولی آن‏ها اشاره کرد، وزن مولکولی مونومر‏ ها کمتر و ساختار ساده تری را ارائه می ‏دهند؛ همچنین خاصیت شیمیایی مونومر‏ ها بیشتر بوده و همین موجب شده تا در واکنش ‏های دیگر شرکت کنند.

کاربرد مونومرها

نقش مونومر در تولید پلیمر ‏ها

مونومر ‏ها واحد ‏‏های سازنده پلیمر ‏ها هستند و با یکدیگر ترکیب می‏ شوند تا زنجیره ای بلند ایجاد کننده که خواص متفاوت و کاربرد ‏های گسترده ‏ای ارائه دهند. سنتز مونومر‏ های جدید می ‏تواند موجب تولید پلیمر‏های جدید با ویژگی و کاربرد متفاوت باشد و این امر موجب پیشرفت فناوری ‏ها و صنایع مختلف شده است.

به طور کلی، مونومر‏ ها نقش مهمی به عنوان عنصر بنیادی در تولید پلیمر‏ ها دارند و انتخاب مناسب نوع مونومر منجر به تولید مواد با کیفیت و پر کاربرد می ‏شود.

سوالات متداول

مونومر یا تکپار ترکیبات شیمیایی هستند که با اتصال به مونومر های دیگر می توانند زنجیره بلندی از  پلیمر ها را تشکیل دهند.

مونومر، اتم ‏ها یا مولکول ‏های کوچکی هستند که به یکدیگر متصل می شوند و توانایی ساختار جدید و پیچیده‏ تری دارند. ساختار آن ها عملکردی است، به این معنا که می ‏توانند پیوند شیمیایی با حداقل ۲ مولکول دیگر تشکیل دهند.

مونومر ها در صنایع و تولیدات مختلف از جمله پلاستیک ها، چسب ها، رنگ و پوشش ها، صنایع داروسازی و الکترونیکی مورد استفاده قرار می گیرند.

از خواص و ویژگی های مونومر ها می توان به حلالیت، پایداری حرارتی و شیمیایی و ساختار شیمیایی منحصر به فرد آن ها اشاره کرد.

برخی از مونومر ها در صنعت دارو و داروسازی استفاده می شوند. به طور مثال در قرص های ضد آلرژی و ضد حساسیت، دارو های آنتی بیوتیک و دارو های ضد سرطان کاربرد دارند.

مونومر ها برای محیط زیست مضر هستند و ممکن است برای آب و خاک آلودگی ایجاد کنند، همچنین تماس با برخی از مونومر ها برای سلامت و دستگاه تنفسی خطرناک است.

بله، از برخی مونومر ها به عنوان افزودنی های غذایی یا بسته بندی ها استفاده می شوند، اما به هر حال باید از استاندارد های ایمنی پیروی کرد.

مونومر ها پیوند شیمیایی از مولکول ها را تشکیل می دهند، در حالی که پلیمر را زنجیره های مونومر تشکیل می دهند و بدون مونومر ها پلیمری وجود ندارد.

منابع

مطالب مرتبط

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *