پلیمرهای ترموست و ترموپلاستیک در موارد زیست پزشکی و مواد زیستی انتخاب بسیار مناسبی هستند. پلاستیک ها دارای ویژگی های خاصی هستند که آن ها را نسبت به مواد دیگر متمایز می کند، ویژگی هایی مثل قابل بازیافت و افزایش عملکرد مرتبط با مواد زیستی.
تفاوت های میان این دو پلیمر را به طور کلی می توان در عملکرد ساختاری و ترکیبی آن خلاصه کرد. در ادامه مقاله بیشتر با ترموست و ترموپلاستیک آشنا می شویم و تفاوت این دو را به طور کلی بررسی می کنیم.
ترموست و ترموپلاست چیست؟
پلیمرهای ترموست مجموعه ای از پلاستیک ها هستند که از ترکیب یک یا چند ماده اولیه مونومر تشکیل می شوند. این مونومرها از اپوکسید ها،آمین ها،رزین های پلی استر و غیره را شامل می شوند. این پلیمر از یک نوع محلول مایع تشکیل شده است و با حرارت دادن به آن، تغییر شکل دائمی پیدا کرده و سفت می شود. تحت تاثیر فشار و گرما انعطاف پذیری خود را از دست می دهد و به حالت جامد در می آید. ۲۰ درصد از تمام پلیمرهای تجاری ترموست هستند.
پلیمر های ترموپلاست یا ترموپلاستیک، گروهی از پلاستیک ها هستند که اتصال مولکول های کوچک مونومر، زنجیره ای تشکیل می دهند. این زنجیره از تعداد زیادی مونومر مثل پلی اتیلن، پلی پروپیلن، پلی اتر و غیره تشکیل شده است. ترموپلاستیک، با حرارت و گرما نرم و انعطاف پذیر می شود و پس از سرد شدن سفت می شود. این ماده با چند بار حرارت دادن خاصیت شیمیایی خود را از دست نمی دهد و قابل بازیافت است.
از انواع معروف ترموپلاستها میتوان به پلیاتیلن (PE)، پلیپروپیلن (PP)، پلیاستایرن (PS) و پلیوینیل کلراید (PVC) اشاره کرد.
کاربرد ترموست
برخی از مصارف متعدد این پلاستیک در صنایع مختلفی مثل خودروسازی، الکترونیکی، پزشکی و غیره قرار دارد که چند مورد از این کاربردهای مهم را بررسی می کنیم.
صنایع الکترونیکی
ترموست ها در محفظه های برق بسیار مهم و ضروری هستند. این محفظه ها برای حفظ ایمنی در برابر گرما، رطوبت و عوامل خارجی دیگر استفاده می شوند. ترموست ها به صورت مواد ساختاری در عایق ها و غلاف محفظه های برق مورد استفاده قرار می گیرند.
سیستم گرمایش و سرمایش
ترموست ها در پکیج های گرمایشی و کولر های هوا و رادیاتور ها استفاده می شوند و در سیستم های هوشمند برای صرفه جویی در انرژی به کار می روند.
صنایع ساختمان سازی
ترموست ها در تولید لوازم ساختمان سازی مثل لوله، شیرآلات، پوشش دهی و غیره قابل استفاده هستند.
📚 بیشتر بخوانید…
رزین پلی استر چیست و چه کاربردی دارد؟
کاربرد ترموپلاستیک
این پلیمر در صنایع مختلفی مورد استفاده قرار می گیرد و کاربرد های زیادی را شامل خود کرده است که برخی از این کاربرد ها در پلیمر ترموست هم مورد استفاده قرار می گیرد. تعدادی از کاربرد های مهم آن عبارتند از:
صنایع پزشکی
ترموپلاستیک به دلیل ویژگی بهداشتی و استریل بودن خود، در تولید لوازم مورد نیاز پزشکی از بطری دارو تا شیشه های تزریق را در بر می گیرد.
صنایع بسته بندی
ترموپلاستیک با قابلیت شفافیت و شکل پذیری راحت خود می تواند در صنایع غذایی و دارویی مورد استفاده قرار بگیرد.
صنایع خودروسازی
پلیمر ترموپلاستیک با خاصیت ضد ضربه ای که دارد جایگزینی مناسب برای قطعات فلزی داخل ماشین هستند. این قطعات شامل پنل ها ، لوازم جانبی و قطعات موتور هستند.
پلی اتیلن
پلی اتیلن یکی از محبوب ترین مواد ترموپلاستیک است که در صنایع مختلف کاربرد دارد به طور مثال در لوله کشی، پلی اتیلن hdpe با سختی بالای خود برای تولید لوله های آب، گاز و فاضلاب به کار می رود. این ماده ی پلاستیکی با پلیمریزاسیون ترکیب می شود و ساختار های مختلفی را تشکیل می دهد.
پلی یورتان
زیره های TPU که به ترموپلاستیک پلی یورتان thermoplastic polyurethane معروف هستند، نوعی زیره مقاوم هستند که قابلیت قالب گیری بالایی دارند که به همین علت در صنعت کفش به کار می روند. ترموپلاستیک به دلیل مقاومت بالا در برابر پارگی و سایش، گزینه مناسبی برای کفی و کفش ها هستند.
بیشتر بخوانید…
تی پی یو (TPU) یا ترموپلاستیک پلی یورتان چیست؟
تفاوت ترموست و ترموپلاست
تفاوت اساسی بین ترموست ها و ترموپلاستیک ها در نحوه واکنش مواد در حین تولید آن است. به چند تفاوت مهم دیگر این دو پلاستیک می پردازیم.
حالت ماده در مقابل حرارت
یکی از بزرگترین تفاوت قابل مشاهده ی این دو پلیمر حالت آنها در مقابل حرارت است. ترموپلاستیک ها با حرارت نرم و ذوب شده و قابل تغییر شکل هستند، در حالی که ترموست ها در زیر حرارت سعی در نگه داشتن حالت خود داشته است، این حالت نشان دهنده مقاومت بالای این پلیمر است.
ساختار ماده
شکل ساختاری ماده ترموست، سه بعدی بوده و بسیار متراکم است در عین حال شکل ساختاری پلیمر ترموپلاستیک خطی بوده که همین موضوع باعث نرم بودن و شکل پذیری راحت این ماده شده است. به دلیل ساختار ترموست، پلیمرهای این ماده خواص مکانیکی و پایداری حرارت و مقاومت در برابر حلال در مقابل ترموپلاستیک ها نشان می دهد.
ماندگاری
ترموست ها وزن کمی دارند در عین حال مقاومت و استحکام بالایی در مقابل ضربه دارند و در نتیجه با پایداری ابعادی و ساختار عالی خود، با دوام تر از ترموپلاستیک ها هستند.
تفاوت رزین ترموست و ترموپلاست
یکی از تفاوت های مهم رزین ترموست و ترموپلاست در بازیافت این دو مواد است. ترموپلاستیک ها موادهایی هستند که میتوانند تا چند بار ذوب شده و استفاده شوند اما رزین ترموست ها بدون تجزیه هستند و ذوب نمی شوند.
رزین های ترموست پس از تولید، پلیمری با ساختار سه بعدی تشکیل می دهند که استحکام و پایداری بهتری نسبت به ترموپلاستیک ها دارند.
بیشتر بخوانید…
شباهت ترموست و ترموپلاستیک
شباهت های متعددی بین ترموست و ترموپلاستیک وجود دارد که به دلیل خواص منحصر به فردی که دارد به طور گسترده ای در صنایع استفاده می شود.
ترکیبات
هر دو پلاستیک دارای ساختار مولکولی بزرگ هستند که از زیر واحدهای تشکیل شونده مونومر به وجود آمده اند.
خواص عایق پذیری
هم پلاستیک ترموست و هم پلاستیک ترموپلاستیک عایق های بسیار مناسبی هستند. آن ها با مقاومت در برابر جریان های الکتریکی، از هر گونه خطر جلوگیری می کنند.
مقرون به صرفه
این دو پلیمر در مقایسه با مواد دیگر مثل فلزات یا سرامیک ها مقرون به صرفه هستند. آنها را میتوان به تعداد بالا و هزینه کم تولید کرد.
تفاوت بین ترموست، ترموپلاستیک و الاستومر
تفاوت این سه پلاستیک در شکل و حال ماده های آنها است. همانطور که در بالا اشاره کردیم ترموپلاستیک ها حالت جامد دارند و در دمای معمولی فرم می گیرند و با دمای بالا میتوان شکل آن را تغییر داد. در حالی که ترموست ها با حرارت دادن سریع حالت می گیرند و قابل تغییر نیستند. الاستومرها دارای ویژگی الاستور یا همان انعطاف پذیری هستند. این پلاستیک با کشیده شدن و فشار تغییر می کند. تفاوت این ماده ها در ویژگی ها و واکنش در برابر دمای بالا بوده است.
سوالات متداول
ترموست پلیمری است که از ترکیب چند مونومر مثل آمین ها، اپوکسید ها، پلی استرها و غیره تشکیل می شود که پس از حرارت و شکل دهی، نمی توانند مجددا ذوب شوند.
ترموپلاستیک پلیمری است که از اتصال مولکول های کوچک مونومر مثل پلی اتیلن ها، پلی پروپیلن ها، پلی اتر و غیره زنجیره ای تشکیل می دهد که با حرارت دادن دوباره قابل شکل گیری است.
ترموست ها در مقابل حرارت مقاوم هستند و نمی توان آن را ذوب کرد؛ در حالی که ترموپلاستیک ها به سادگی ذوب می شوند و مجددا شکل می گیرند. ساختار ماده ترموست سه بعدی بوده و متراکم است؛ اما ساختار مولکولی ترموپلاستیک خطی و نرم است.
کاربرد های ترموست در صنایع مختلف الکترونیک، خودروسازی، ساختمان سازی و تولید قطعات مقاوم در برابر حرارت است.
کاربرد های اصلی پلیمر ترموپلاستیک در بسته بندی، الکترونیک، قطعات خودرو، صنعت پزشکی، لوله و فاضلاب و غیره است.
هر دو ماده مقرون به صرفه هستند، زیر مجموعه تشکیل شده آن ها مونومر ها هستند و عایق های الکترونیکی بسیار خوبی هستند.
تفاوت این سه ماده در شکل آن ها و واکنش آن ها در مقابل حرارت است. ترموپلاستیک ها ذوب می شوند و قابل تغییر هستند، ترموست ها در مقابل حرارت مقاوم هستند و تغییر نمی کنند، الاستومر ها خاصیت انعطاف پذیری دارند و با کشیده شدن به راحتی تغییر می کنند.
خیر، ترموست ها بسیار مواد سخت و مقاومی هستند و پس از جمع آوری آن ها، نمی توان ذوبشان کرد.
بله، اکثر ترموپلاستیک ها قابل بازیافت هستند و می توانند مجددا مورد استفاده قرار بگیرند.
ترموپلاستیک ها طی فرایندهای اکستروژن، قالب گیری تزریقی یا دمشی تولید می شوند.
ترموست ها طی مراحل قالب گیری تحت فشار یا قالب گیری حرارتی تولید می شوند.
ترموست ها به صورت مواد ساختاری در عایق ها، محفظه های برق و غلاف ها استفاده می شوند. کاربرد اصلی آن ها حفاظت و جلوگیری از حرارت و رطوبت به کابل برق است.